Νέα «καρφιά Στουρνάρα για το πρώτο εξάμηνο της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ

Νέα «καρφιά Στουρνάρα για το πρώτο εξάμηνο της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Δημιουργία 14/10/19, 21:47

Τον ρόλο τόσο της Τράπεζας της Ελλάδος όσο και του ίδιου προσωπικά στην εξαιρετικά δύσκολη περίοδο του α’ εξαμήνου του 2015, ανέλυσε ο διοικητής της ΤτΕ, Γιάννης Στουρνάρας σε ομιλία του κατά την παρουσίαση του βιβλίου «Η τελευταία μπλόφα» των δημοσιογράφων Ελένης Βαρβιτσιώτη και Βικτώριας Δενδρινού.

Ο κ. Στουρνάρας έκανε λόγο για μία “από τις κρισιμότερες περιόδους της μεταπολίτευσης” πρώτο εξάμηνο του 2015.

“Ήταν ταυτόχρονα και μια περίοδος που ανέδειξε το ρόλο και τη συμβολή της Τράπεζας της Ελλάδος στη διατήρηση της ευστάθειας του χρηματοπιστωτικού συστήματος, και τελικά στην παραμονή της Ελλάδας στη ζώνη του ευρώ, και στην οποία περίοδο έτυχε να είμαι ο Διοικητής της. Δηλαδή, το βιβλίο τους αναφέρεται σε μια πολύ πρόσφατη περίοδο, κατά την οποία τα στελέχη της Τράπεζας της Ελλάδος και εγώ, αφιερώσαμε ατέλειωτες ώρες και κοπιάσαμε πολύ για να μην φύγει το τρένο από τις ράγες”, δήλωσε ο διοικητής της ΤτΕ.

“Και αυτό μέσα σε ένα κλίμα συνεχών αντεγκλήσεων, πιέσεων, συνεχών κλητεύσεών μου στη Βουλή σε διάφορες εξεταστικές επιτροπές, επίσημων ανακοινώσεων του Μεγάρου Μαξίμου ή ανεπίσημων non-papers και διαρροών εναντίον μου, και, τελικώς, προσπαθειών παρεμπόδισης του έργου μας μέσα από μεθοδεύσεις και διαδικασίες που δεν έχουν θέση σε ένα σύγχρονο κράτος δικαίου”.

“Αν μπόρεσα να τηρήσω τον όρκο μου και την ανεξαρτησία της Τράπεζας της Ελλάδος κατά τη διάρκεια όλης αυτής της περιόδου, και κυρίως μετά… το οφείλω στην αίσθηση του καθήκοντος, στη γενναία σύζυγό μου, Λίνα, που τράβηξε τα πάνδεινα αλλά άντεξε και όχι μόνο με ενθάρρυνε αλλά με πίεσε να συνεχίσω, στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και ειδικά στον Πρόεδρό της, Μάριο Ντράγκι, στο προσωπικό της Τράπεζας της Ελλάδος και τέλος, στις υγιείς κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό που στάθηκαν δίπλα μας”.

“Αρνήθηκαν να δουν την πραγματικότητα”

Ο διοικητής της ΤτΕ επισήμανε την “άρνηση ορισμένων πολιτικών δυνάμεων να αποδεχτούν ότι η κρίση ήταν κυρίως αποτέλεσμα λανθασμένων επιλογών μας στην οικονομική πολιτική, και ότι τα μνημόνια ήταν μέρος της λύσης και όχι του προβλήματος”, σημειώνοντας ότι αυτό “είχε αποπροσανατολίσει από την αρχή την κοινή γνώμη”

“Δίχασε την ελληνική κοινωνία σε δύο στρατόπεδα, σε μνημονιακούς και αντιμνημονιακούς, και έφερε στο προσκήνιο έναν ιδιότυπο λαϊκισμό καθώς και νέες πολιτικές δυνάμεις, οι οποίες αρνήθηκαν να δουν την πραγματικότητα και στηρίχτηκαν σε μια λαϊκίστικη και ακραία ρητορική, ασκώντας ανεύθυνη αντιπολίτευση και εμποδίζοντας την επίτευξη ευρύτερων συναινέσεων προκειμένου να βγει η χώρα από την κρίση. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι είμαστε η μόνη χώρα μέλος της ευρωζώνης που παρέμεινε για τόσο μεγάλο διάστημα σε πρόγραμμα, σε αντίθεση με τις άλλες χώρες που έκλεισαν σύντομα τις εκκρεμότητές τους.”

Plan B για την Ελλάδα

Ο κ. Στουρνάρας τόνισε ότι υπήρχε για την Ελλάδα “συγκεκριμένο plan B το καλοκαίρι του 2012 μέχρι και τον Οκτώβριο του 2012 στις συναντήσεις του IMF στο Τόκυο. Τον κίνδυνο αυτό τον κατάλαβα ο ίδιος, ως Υπουργός Οικονομικών τότε, όπως και όλα τα άλλα μέλη της αποστολής που συνοδεύαμε τον Πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά στην πρώτη επίσημη επίσκεψη στην Καγκελάριο Μέρκελ, τον Αύγουστο του 2012.

Όταν λάβαμε στα χέρια μας τη λίστα με τις 80 μεταρρυθμίσεις που εκκρεμούσαν και έπρεπε να γίνουν μέχρι το επόμενο Eurogroup του Νοεμβρίου του 2012, στο οποίο κρινόταν ουσιαστικά το μέλλον της συμμετοχής μας στην ευρωζώνη, συνειδητοποιήσαμε την ηράκλεια προσπάθεια που έπρεπε να καταβληθεί για να γίνουν σε δύο μήνες μεταρρυθμίσεις που δεν έγιναν τα προηγούμενα χρόνια και όμως τα καταφέραμε! Τα καταφέραμε γιατί δουλέψαμε όλοι σαν μία ομάδα ανεξαρτήτως πολιτικής προέλευσης (θυμίζω ήταν κυβέρνηση τριών κομμάτων – ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΔΗΜΑΡ), θέσης, αξιώματος, τίτλων, μία ομάδα που για δύο μήνες μαζευόταν κάθε μέρα στο Μέγαρο Μαξίμου από το πρωί ως το βράδυ στην αίθουσα που τώρα γίνονται τα υπουργικά συμβούλια και τότε το είχαμε ονομάσει χάριν αστεϊσμού “War Room”.

Κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2014, η οικονομική δραστηριότητα είχε αρχίσει για πρώτη φορά να σημειώνει θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, τα δίδυμα ελλείμματα είχαν σχεδόν εξαλειφθεί και το τρίτο τρίμηνο του 2014 η ελληνική οικονομία ήταν η ταχύτερα αναπτυσσόμενη της ευρωζώνης. Επιπλέον, εξαιτίας της βελτίωσης της ανταγωνιστικότητάς μας, οι εξαγωγές μας είχαν αυξήσει το μερίδιό τους στη διεθνή αγορά. Οι δείκτες ήταν ανοδικοί, η πρώτη απόπειρα εξόδου στις αγορές είχε στεφθεί με επιτυχία και ακόμα πιο σημαντικό ήταν το γεγονός ότι είχαν εδραιωθεί οι προϋποθέσεις για να βγούμε από την κρίση και να βαδίσουμε στο δρόμο της ανάπτυξης. Και εμείς στην Τράπεζα της Ελλάδος και όλοι οι διεθνείς οργανισμοί προέβλεπαν τότε άνοδο του ΑΕΠ το 2015, με ανάλογες προοπτικές και για το 2016. Τότε ήταν η κατάλληλη ευκαιρία να κλείσει η διαπραγμάτευση, γιατί η διαφορά που χώριζε τις δύο πλευρές ήταν πολύ μικρή, δραματικά μικρότερη από τα μέτρα του τρίτου μνημονίου, που ήρθε μετά. Με το όφελος της στερνής γνώσης, δηλαδή γνωρίζοντας εκ των υστέρων τι ακολούθησε, μπορώ να πω ότι η ευθύνη των εταίρων της Ελλάδας είναι πολύ μεγάλη για την εξέλιξη αυτή. Οι εμμονές τους, ιδιαίτερα ενός μέλους της τότε τρόικας, πληρώθηκαν ακριβά.

Διαπραγμάτευση που στηρίχθηκε στη ρήξη

Οι εξελίξεις μετά τον Ιανουάριο του 2015 ανέτρεψαν το θετικό κλίμα που είχε αρχίσει να δημιουργείται στην οικονομία την αμέσως προηγούμενη χρονική περίοδο, και μετά από πολλές προσπάθειες και θυσίες”, ανέφερε ο κ. Στουρνάρας.

Όπως επισήμανε, επιχειρήθηκε από τη νέα κυβέρνηση μια διαπραγμάτευση εντελώς διαφορετική, που στηρίχθηκε στη ρήξη, βασισμένη στη λανθασμένη πεποίθηση ότι οι εταίροι της Ελλάδας και οι δανειστές της θα φοβηθούν μία ενδεχόμενη ελληνική χρεοκοπία και την έξοδο της Ελλάδας από τη ζώνη του ευρώ. Η πεποίθηση αυτή, όμως, ήταν εντελώς λανθασμένη, διότι το ευρώ είχε ήδη θωρακιστεί απέναντι σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο ήδη από το 2012… επομένως, η χώρα οδηγήθηκε, μέσα από μια αδιέξοδη, ατέρμονη και ανερμάτιστη διαπραγμάτευση, σε μία παρατεταμένη περίοδο αβεβαιότητας και στις δραματικές εξελίξεις που κορυφώθηκαν στα μέσα του 2015, πρώτα με το διαφαινόμενο αδιέξοδο στις διαπραγματεύσεις και στη συνέχεια, με την επιβολή ελέγχων στις αναλήψεις μετρητών και τις μεταφορές κεφαλαίων, αμέσως μετά την προκήρυξη του δημοψηφίσματος της 5ης Ιουλίου 2015.

Καθ΄ όλο το δύσκολο αυτό εξάμηνο, η Τράπεζα της Ελλάδος επιτέλεσε το καθήκον της, που είναι η διαφύλαξη της νομισματικής και χρηματοοικονομικής σταθερότητας και η ενίσχυση της ρευστότητας του τραπεζικού συστήματος. Ειδικότερα η ΤτΕ:
• Ενημέρωνε με έγκυρα στοιχεία την κυβέρνηση, τα πολιτικά κόμματα, καθώς και την κοινή γνώμη με τις Εκθέσεις και τις παρεμβάσεις της. Με τις ανακοινώσεις και τη συμμετοχή της στο δημόσιο διάλογο προσπάθησε να παρουσιάσει την πραγματική κατάσταση με έναν κατανοητό τρόπο, τις συνέπειες μιας αποτυχίας στις διαπραγματεύσεις, καθώς και να προσφέρει σε όλους τους πολίτες αξιόπιστη και έγκαιρη πληροφόρηση σχετικά με τις διαθέσιμες επιλογές και τις συνακόλουθες επιπτώσεις τους. Ιδιαίτερα δραματικές θυμάμαι ήταν οι προειδοποιήσεις που υπήρχαν στην Έκθεση της 17ης Ιουνίου 2015, μία ακριβώς ημέρα πριν το εξίσου δραματικό και τελικά αποτυχημένο Eurogroup του Ιουνίου, την οποία Έκθεση η τότε Πρόεδρος της Βουλής μου την επέστρεψε ως απαράδεκτη.

• Αντέδρασε άμεσα και με υπεύθυνο τρόπο ώστε να αποφευχθεί, από τις πρώτες κιόλας ημέρες της νέας κυβέρνησης, ενδεχόμενη σύγκρουσή της με την ΕΚΤ, μετά τη δήλωση του τότε Υπουργού Οικονομικών προς τον Πρόεδρο του Eurogroup, κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα, ότι η Ελλάδα δεν θα αποπληρώσει τα ομόλογα ANFA’s και SMPs του Ευρωσυστήματος.

• Απέστειλε μετέπειτα επιστολές, τόσο στον Πρωθυπουργό όσο και στους καθ’ ύλην αρμόδιους υπουργούς, παρέχοντας στοιχεία που δεν μπορούσαν τότε να δημοσιοποιηθούν για τις συνέπειες μιας αποτυχίας στις διαπραγματεύσεις, ιδιαίτερα στο τραπεζικό σύστημα, και τον κίνδυνο επιβολής κεφαλαιακών ελέγχων (capital controls). Σε ορισμένες περιπτώσεις οι επαφές αυτές έγιναν και διά ζώσης.

• Παρείχε χρηματοδότηση στις τράπεζες μέσω του Έκτακτου Μηχανισμού Ρευστότητας (ELA) εξασφαλίζοντας με αυτόν τον τρόπο την απαραίτητη ρευστότητα στην αγορά. Όταν έγινε αντιληπτό ότι οι διαπραγματεύσεις στο Eurogroup δεν πρόκειται να τελεσφορήσουν (όπως τελικά έγινε) και συνεπώς η Ελλάδα δεν θα είχε την κάλυψη προγράμματος, η ΕΚΤ κατάργησε την επιλεξιμότητα των κρατικών ομολόγων ως ενεχύρων για πράξεις χρηματοδότησης των ελληνικών τραπεζών μέσα από τον κανονικό μηχανισμό χρηματοδότησής της. Από το σημείο αυτό και μετά, η παροχή ρευστότητας γινόταν από την ΤτΕ μέσω του ELA.

• Αντιστάθηκε επιτυχώς στις πιέσεις της κυβέρνησης να φορτώσει στις ελληνικές τράπεζες το ρίσκο της χρηματοδότησης του κρατικού ελλείμματος, παραβιάζοντας το όριο αγοράς εντόκων γραμματίων, μετά την διαφαινόμενη αποτυχία επίτευξης συμφωνίας στο Eurogroup.

• Φρόντισε για τον εφοδιασμό και του πιο απομακρυσμένου τραπεζικού υποκαταστήματος με τραπεζογραμμάτια. Σε κανένα ΑΤΜ δεν δημιουργήθηκε πρόβλημα, ειδικά μετά την προκήρυξη του δημοψηφίσματος και τις πρώτες ημέρες των capital controls, τότε που όλοι έσπευδαν να κάνουν αναλήψεις.

• Συνέβαλε καθοριστικά στην επιτυχή ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, που ολοκληρώθηκε το Δεκέμβριο του 2015, χωρίς να σημειωθεί καμία αναταραχή στο πιστωτικό σύστημα.

• Υπέβαλε προτάσεις για την επίλυση του προβλήματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων σε συνεργασία με την κυβέρνηση και το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.

• Συνεργάστηκε αποτελεσματικά με τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό (SSM) της ΕΚΤ, και ολοκλήρωσε εγκαίρως τον έλεγχο ποιότητας στοιχείων ενεργητικού (AQR) των τραπεζών.

• Συνέβαλε στην ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων για τους συναλλασσόμενους, και στήριξε με το προσωπικό και την τεχνογνωσία της, τις εργασίες της Επιτροπής Έγκρισης Τραπεζικών Συναλλαγών, μέσω της οποίας χορηγούντο οι άδειες για τη μεταφορά κεφαλαίων στο εξωτερικό.

• Παρείχε στήριξη προς το Δημόσιο σε πολλές δραστηριότητές του, παραμένοντας πάντοτε εντός του πλαισίου της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που μεταξύ άλλων ρυθμίζει τις σχέσεις εθνικών κεντρικών τραπεζών και ευρωπαϊκών κυβερνήσεων.

Αποσοβήθηκε μια κρίση με απρόβλεπτες συνέπειες

Ο διοικητής της ΤτΕ αναφέρθηκε και “σε μία άγνωστη, ως επί το πλείστον, πτυχή της προσπάθειας που καταβάλλαμε στην Τράπεζα της Ελλάδος εκείνο το κρίσιμο εξάμηνο του 2015 για να στηρίξουμε το ελληνικό Δημόσιο και να αποφύγουμε την χρεοκοπία”.

Όπως ανέφερε, “κατά το πρώτο εξάμηνο του 2015, όπως γνωρίζετε, η χώρα μας αντιμετώπιζε έντονα προβλήματα ρευστότητας κυρίως με την φυγή καταθέσεων, και δυσκολευόταν να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της, τόσο στο εσωτερικό (καταβολή μισθών και συντάξεων), όσο και στο εξωτερικό (αποπληρωμή τόκων και χρεολυσίων). Το 2015 ήταν μια ιδιαίτερα επιβαρυμένη από αυτή την άποψη χρονιά, με την υποχρέωση, μεταξύ άλλων, καταβολής στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο συνολικά είκοσι ενός (21) χρεολυσίων ύψους SDR 7,3 δισεκ. (9,0 δισεκ ευρώ).

Να κάνω εδώ μια παρένθεση και να πω ότι τα SDR (Special Drawing Rights – Ειδικά Τραβηχτικά Δικαιώματα) Holdings είναι διαθέσιμα των χωρών-μελών του ΔΝΤ, τα οποία “δημιουργούνται” μέσω της καταβολής αντίστοιχων ποσών από το ΔΝΤ στα μέλη του (SDR Allocations). Οι χώρες-μέλη, δηλαδή, έχουν μια αρχικά ισόποση απαίτηση και υποχρέωση έναντι του ΔΝΤ. Ο λογαριασμός των SDR Holdings τηρείται στο ΔΝΤ με σκοπό την κάλυψη μελλοντικών υποχρεώσεων από τόκους των μελών.

Αν σου άρεσε κάνε